عزت نفس (self respect)

ضرورت پرداختن به عزت نفس

از آن جا که بیشتر محققان اذعان دارند که عزت نفس در نحوه رویارویی ما بامشکلات زندگی ،موفقیت ها و شکست ها تاثیر و نقش بسزایی داشته،و فراتر از یک نیاز انسانی ، امروزه حتی به عنوان یک نیاز اقتصادی مطرح است ، پرداختن به آن ضروری است.

تعریف محققان از عزت نفس

محققان بر این باورند که معنای دقیقی ازعزت نفس نمی توان ارائه کرد ولی می توان آن را در کنار واژه هایی مثل:  خوشبختی ، موفقیت، عشق، آرامش و شادی قرارداد.

ارتباط عزت نفس با سایر کلمات و اصطلاحات

عزت نفس با اصطلاحات ، حرمت نفس ،اعتماد به نفس و کلمات خودباوری، غرور و غیرت، ایمان، اعتماد، توکل و حتی خودخواهی ارتباط  دارد.

بررسی دودیدگاه منطقی واحساسی عزت نفس

تعاریفی که تاکنون برای عزت نفس بیان شده  از دودیدگاه منطقی و احساسی بوده است ،در دیدگاه منطقی براساس ذهن تحلیلگر ، خودم را ارزیابی  و ارزش گذاری می کنم.و از دید احساسی ، احساس من نسبت به خودم صرف نظر از بررسی عقلانی و منطقی لحاظ می شود.

تحلیل منطقی نظیر:

_من خودم را به طور کلی با تمام توانمندی ها  و مهارت هایم در مقایسه با دیگران چگونه ارزیابی می کنم؟

_ارزش و برچسب قیمتی ای که من با تمام داشته ها و نداشته هایم در مقایسه با دیگران، روی خودم می گذارم، چقدراست؟

_من علاوه بر پذیرش خود،باز خوردهای  منفی دیگران را تا چه حدی می پذیرم؟

دیدگاه احساسی مثل:

_به طور کلی درمدت زمان طولانی احساس من نسبت به خودم چیست؟

_به طور کلی چه حسی نسبت به خودم دارم ؟خوب است ؟بداست ؟چگونه است ؟

تعریف ما ازعزت نفس

از نظر ما عزت نفس به معنای خود ارزشمندی و توانایی پذیرش خود و دیگران، و برای خودیک نظام ارزشی قائل شدن وشکست ناپذیری است.

رابطه عزت نفس باتلاش،رابطه عزت نفس باشکست

عزت نفس با تلاش رابطه مستقیم، و با شکست ، رابطه عکس دارد.کسی که برای خود ارزش و اعتبار قائل است، برای رسیدن به موفقیت و شرایط مطلوب، تمام تلاش خود را به کار می گیرد و شکست و تسلیم شدن را نمی پذیرد.این تعریف با توجه به توضیحاتی که داده شد،بطور ضمنی، خودپسندی، خودشیفتگی و واژه هایی مشابه آن ها را ، خارج می کند.

عزت نفس با خودپسندی متفاوت است

در خودپسندی من فقط برای خودم ارزش و احترام قائل هستم و برای دیگران چنین جایگاهی قائل نیستم، آنکه مهم است من هستم و آن چه اهمیت دارد خواسته های من است و تنها منافع من باید تامین شود، در حالی که درعزت نفس،همه این موارد،دو سویه است، و ترجیحی برای هیچکدام وجود ندارد.

عزت نفس باخودشیفتگی تفاوت دارد

خود شیفتگی،توانایی دراولویت قراردادن خود نسبت به دیگران،در هر شرایطی است، در صورتی که درعزت نفس، قید در هر شرایطی وجود ندارد.

عزت نفس بااعتمادبه نفس فرق دارد

اعتمادبه نفس یعنی،من دریک سری از مهارتها به بالندگی رسیده ام و ایمان دارم که آن ها را خوب بلدم و این باور در یک یا چند توانمندی، برای من وجود دارد درصورتی که عزت نفس ارزشی است که با توجه به مهارتهایم و حتی باصرف نظر از آن هابرای کل وجودم ،قائل هستم،اعتباری که به طور کلی با عنایت به توانایی ها و خواسته ها وویژگی هایم، برای خودم در نظر می گیرم،نظام ارزشی ای که به آن معتقد و پایبند هستم.

رابطه عزت نفس با معیشت و در آمد

عزت نفس همان گونه که در ابتدای مقاله تحت عنوان ضرورت بحث، بدان اشاره کردیم، می تواند بر میزان درآمد و معیشت ما تاثیرگذار باشد،  به نحوی که درزندگی و چالش های آن هرچه بیشتر تلاش کنیم ،عزت نفس ما افزایش می یابد،شخصیت ارزشمندتری پیدامی کنیم واین مسئله ،می تواند ما را در موقعیت بهتری درجامعه قرار دهد و موقعیت و جایگاه بالاتر، معیشت بهتر و درآمد بیشتری را برای مان ، فراهم  می آورد.

از طرفی پول هم ،شخصیت واعتبار دارد و به سمت کسانی می رود که دارای شخصیت وارزش باشند و درآمد بیشتر بسوی افرادی جریان می یابد که شخصیت و عزت نفس بیشتری داشته باشند.البته ناگفته نماند که استثنائاتی هم دراین مورد وجود دارد، چه بسا افراد عزتمندی که با اختیار خود بدنبال کسب ثروت مادی نبوده اند.

عزت نفس  متاثر از  چیست؟

ناتانیل براندن معتقد است که : “عزت نفس متاثرازعوامل درونی وبیرونی است.”

عوامل درونی عواملی است که ازدرون نشات می گیرد، یا خودشخص آن را ایجاد می کند مانند: نقطه نظرها، باورها، اعمال، یارفتار.

عوامل بیرونی همان، عوامل محیطی هستند؛ پیام هایی که کلامی ،یا غیرکلامی انتقال پیدامی کنند و تجربه هایی که بانی و باعث آن، پدر، مادر، آموزگاران، اشخاص مهم در زندگی، سازمان دهندگان و فرهنگ هستند.

خاستگاه وسرچشمه اصلی عزت نفس

براساس آموزه های قرآنی، خاستگاه و سرچشمه ی اصلی عزت نفس، خداوند متعال است.

قرآن کریم دراین باره می فرماید: «إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمیعاً»¹  تمام عزت نزد خداوند است

وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَ…² وتمام عزت از آن خدا وفرستاده اش وبرای مومنان(خاص)و…است

رابطه متضاد خود ارزشمندی با شهوات و هواهای نفسانی سركش

امام (عليه السلام) در گفتاری حكمت آميز اشاره به تضادى مى كند كه ميان عزت و کرامت نفس و شهوت پرستى وجود دارد، مى فرمايد: «كسى كه براى خود ارزش و شخصيت قائل باشد شهوات و هواهای نفسانی او در برابرش خوار و ذلیل خواهند بود»; (مَنْ كَرُمَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَيْهِ شَهَواتُهُ)نهج البلاغه، حکمت 449

آثارو نشانه های عزت نفس کدامند؟

عزت نفس بالا آثار و نشانه های بسیاری دارد که  از آن  موارد ، پذیرش اشتباهات و ایرادهای شخصیتی خودو اقدام عملی درجهت اصلاح آن ها، اعتمادبه قضاوت خود،نگرانی کمتر،هدف گذاری واقع بینانه در زندگی، مثبت اندیشی، اطمینان به خود ،به جای احساس شرم وگناه، اطمینان به خود در رسیدن به موفقیت، احساس کرامت انسانی  و دوست داشتن خود، رعایت قضاوت عادلانه و دوری از قضاوت های افراطی ، احترام گذاشتن به خود، برابر دانستن خود با دیگران، ابراز معقول و صریح خواسته ها،دفاع کردن از چیزی که آن را باور دارید، مسئولیت پذیری ،توقع نداشتن از دیگران ،لذت بردن از تجربیات خود  درموقعیت های مختلف بدون اضطراب را، می توان نام برد،که به دلیل به درازا کشیدن مطلب، درمقاله ای جداگانه به تفصیل، آن ها را بیان می کنیم.

خلاصه

عزت نفس یا خود ارزشمندی، به معنای برچسب قیمتی است که من روی خودم می گذارم با همه داشته ها و نداشته هایم، عزت نفس، اعتقادداشتن به یک نظام ارزشی است که می تواند پایه او اساس همه مهارت ها، توانایی ها، افکار، باورها، رفتارها و صفات خوبی باشد که من می توانم درحوزه رشد و توسعه فردی در زندگی کسب کنم تا انسان موفقی باشم.

پ ن ۱_نساء، 139؛ یونس، 65           پ ن ۲_منافقون،بخشی ازآیه8

امیدوارم این مقاله برای شما خواننده گرامی مفید وراهگشا بوده باشد

چنان چه نظر،پیشنهاد ویا انتقادی دارید خوشحال می شوم برای من بفرستید