انواع اصلی مدل کسب و کار چیست؟

در مقاله هفته پیش به بررسی اهمیت بازآفرینی و نوآفرینی در کسب و کار پرداختیم و اشاره کردیم که یکی از مهمترین و اصولی‌ترین راهکارها و ابزارهایی که به کسب و کارها کمک می‌کند تا ارزش‌های مورد انتظار خود و سایر ذینفعانشان را کسب کنند و در نهایت به بازآفرینی در کسب و کار دست یابند، استفاده از بوم مدل کسب و کار است.

مدل‌های کسب و‌کار به طور کلی معرف نه بخش از فعالیت‌های کسب و‌ کار است. هر یک از این 9 بخش، قسمتی از کسب‌وکار شما هستند. شاید در نگاه اول شاید 9 قسمت کمی پیچیده به نظر برسد، برای همین طبق مدل 3 Lenses IDEO بوم کسب و کار را در 3 بخش برایتان خلاصه می‌کنیم.

مدل کسب و کار جیست؟

در گذشته تقریبا مدل‌های کسب و‌کار مشابهی برای همه سازمان‌های تجاری از خدماتی و واسطه‌گری گرفته تا تولیدی و صنعتی پیشنهاد می‌شد. اما چالشی که مدیران کسب و‌کارها با آن مواجه شدند چیزی دیگر بود. مدیران برتر باید از روش‌های رهبری هدفمند و مدبرانه‌ای برای موفقیت در آینده استفاده می‌کردند بنابراین به مدل های جدید کسب وکار نیاز داشتند تا ماموریت‌های کلیدی سازمان را مورد توجه قرار و به تنوع نیازهای همه گروه‌های ذینفع به خصوص مشتریان در سازمان پاسخ دهد.

بر این اساس بهترین کار این است که مدیران الگوهای پایه مدل کسب و کار را به خوبی بشناسند، آن‌ها را با اهداف کار خود مقایسه کنند و از یکی یا ترکیبی از آن‌ها برای ساخت مدل مورد نظر خود بهره بگیرند. در ادامه به تشریح انواع اصلی مدل‌های کسب و کار خواهیم پرداخت.

1. مدل کسب و کار تفکیکی (Unbundling Business Model)

در این مدل به سه دسته از فعالیت‌ها توجه خاصی می‌شود. این فعالیت‌ها عبارتند از:

• ارتباط با مشتریان
• تولید محصول نوآورانه
• فعالیت‌های زیرساختی کسب و کار

با وجود آن که در هر کسب و کاری بخش‌های ارتباط با مشتری، تولید محصولات نوآورانه و وظایف مدیریتی نقشی کلیدی و مهم را بر عهده دارند اما می‌توان هدف نهایی شرکت را بر دستیابی به یکی از این سه بخش‌ها پایه‌گذاری کرد.

۲. مدل کسب و کار دنباله دار (The Long Tail Business Model)

این مدل کسب و کار برای اولین بار توسط کریس اندرسون در کتاب (long Tail) برای کسب و‌کار های تحت وب معرفی شد و به شکلی دقیق و ساختار یافته تفاوت‌های فضای دیجیتال و فیزیکی را توضیح داد و مسیر رشد آینده کسب و کارها را در فضای وب پیش‌بینی کرد . تاکید اصلی در این مدل بر روی فروش کم از تعداد بسیار زیاد و بسیار متنوع محصولات و خدمات است . این دقیقا برخلاف مدل های کسب و کار های سنتی است که بر روی فروش تعداد زیادی از محصولات محدود تاکید دارند

۳. مدل کسب و کار پلتفرم های چند وجهی (Multi-Sided Platforms Business Model)

هدف اصلی در این مدل کسب و کار ساده کردن روش های ارتباط بین گروه های مختلف مشتریان است . به زبان ساده، کسب‌و‌کارها در این مدل، نقش یک واسطه را بازی کرده و از طریق مرتبط کردن گروه‌های مختلف به یکدیگر، ارزش‌آفرینی می‌کنند. هر چه کاربران بیشتری جذب این کسب و کار شوند موفقیت این کسب و‌کار بیشتر خواهد بود

۴. مدل کسب و کار رایگان(Free Business model )

• در این مدل کسب و کار محصولات به دو دسته رایگان و غیر رایگان تقسیم می شوند. دسته اول یعنی محصولات رایگان همانند یک اهرم به فروش محصولات غیر رایگان کمک میکنند. مشتریان این کسب و‌کار ها هم به خاطر وجود دسته اول محصولات حاضرند پول خوبی برای دسته دوم محصولات بپردازند. یکی از منابع اصلیجاز
• از طریق ارائه خدمات رایگان به حجم بالایی از مشتریانی است که محصولات دسته دوم برایشان جذابیت دارد. یکی دیگر از منابع درآمدی در این نوع از کسب و کار ها ارائه بخشی از خدمات و یا اطلاعات به صورت رایگان و مابقی آن به صورت غیر رایگان است.

۵. مدل کسب و‌کار باز (Open Business model)

تمرکز اصلی در این مدل کسب و کار بر روی نوآوری از طریق فن آوری است. از دیدگاه مخترعان این مدل همچون «هنری چسبرو»، مدل کسب و کار به دو صورت نوآوری داخل به خارج و نوآوری خارج به داخل عمل میکند. در نوع اول کسب و کار ها سراغ دارایی های بدون استفاده خود می روند و در نوع دوم تمرکز بر روی فناوری ها و ایده های خارج از سازمان است.

در ادامه به بررسی و تحلیل مدل های کسب و کار در استارت آپ های تحت وب میپردازیم.